Phân hủy sinh học là gì? Tất tần tật những điều cần biết về quá trình phân hủy sinh học

Phân hủy sinh học là gì? Những điều cần biết về quá trình phân hủy sinh học

Trong kỷ nguyên kinh tế xanh, việc chuyển dịch từ vật liệu truyền thống sang các giải pháp thân thiện môi trường không còn là một “lựa chọn”, mà đã trở thành “mệnh lệnh” của thị trường. Tuy nhiên, khái niệm “Phân hủy sinh học” thường bị hiểu sai hoặc lạm dụng trong các chiến dịch “Greenwashing” (Tẩy xanh). Vậy phân hủy sinh học là gì, quá trình này diễn ra như thế nào và tại sao nó lại quan trọng đối với môi trường sống của chúng ta? Hãy cùng Gimex II  tìm hiểu qua bài viết dưới đây.


Phân hủy sinh học là gì?

Phân hủy sinh học
Phân hủy sinh học

Phân hủy sinh học (biodegradation) là quá trình tự nhiên, trong đó các chất hữu cơ bị phân hủy bởi các vi sinh vật như vi khuẩn, nấm, hoặc động vật nhỏ như giun đất. Quá trình này diễn ra dưới sự tác động của các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, và sự có mặt của oxy, giúp chuyển hóa chất thải hữu cơ thành nước, khí carbon dioxide (CO₂) và sinh khối. Hay hiểu một cách đơn giản nhất phân hủy sinh học là quá trình vật liệu sẽ tự phân hủy trong môi trường, ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm, vi khuẩn, nấm mốc…


Thời gian phân hủy sinh học là bao lâu?

Trong thực tế, tất cả các rác thải đều phải trải qua quá trình phân hủy sinh học. Tuy nhiên, mỗi loại vật liệu khác nhau sẽ có thời gian phân huỷ sinh học khác nhau. Có những sản phẩm chỉ cần 2 – 4 tuần là phân huỷ hết. Nhưng cũng có loại phải mất hàng trăm năm, hàng triệu năm, thậm chí là “vô định” vì không một ai có thể kiểm chứng được.

Và trong số các loại rác thải, rác thải có nguồn gốc sinh học sẽ trải qua quá trình phân huỷ sinh học nhanh hơn tùa vài năm đến chục năm. Một ví dụ điển hình để minh chứng rõ nhất cho vấn đề này chính là thời gian phân huỷ của sản phẩm Bao bì phân hủy sinh học Gimex II khả năng phân hủy trên 90% trong vòng 2 năm.

Các sản phẩm phân hủy sinh học Gimex II được làm từ vật liệu sinh học có nguồn gốc sau:

  • Nhựa PBAT: Nhựa có khả năng phân hủy sinh học tổng hợp từ các nguyên liệu hóa dầu.
  • Nhựa PLA: Nhựa có khả năng phân hủy sinh học từ nguồn nguyên liệu tái tạo nhựa mía, sắn, thực vật…
  • Tinh bột : Bắp

PBAT và PLA: Sự khác biệt và lợi ích?


Sản phẩm cuối cùng của quá trình này là gì?

Tùy thuộc vào điều kiện môi trường (có oxy hoặc không có oxy), quá trình này sẽ tạo ra các thành phẩm khác nhau:

  • Môi trường hiếu khí (Có oxy): Tạo ra khí Carbon Dioxide (CO2 ), nước (H2O ) và sinh khối mới .
  • Môi trường kỵ khí (Không có oxy): Tạo ra khí Metan (CH4 ), CO2  và sinh khối.

Góc nhìn chuyên gia Gimex II: Một vật liệu chỉ được coi là thân thiện môi trường thực sự khi quá trình phân hủy sinh học của nó diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn hợp lý và không để lại các dư lượng độc hại.


Tại sao phân hủy sinh học lại quan trọng?

Phân hủy sinh học đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong chu trình sinh học của Trái Đất. Nó giúp duy trì sự cân bằng của các hệ sinh thái, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tái tạo chất dinh dưỡng trong đất, giúp cây cối phát triển. Đồng thời, phân hủy sinh học là quá trình giúp chuyển hóa chất thải hữu cơ thành năng lượng và các chất cần thiết cho sự sống.


Cơ chế phân hủy sinh học diễn ra như thế nào?

Quá trình phân huỷ sinh học thường được chia thành 3 giai đoạn chính là: phản xạ sinh học, phản ứng sinh học và đồng hoá.


1. Phản xạ sinh học

Quá trình phản xạ sinh học
Quá trình phản xạ sinh học

Đây là giai đoạn đầu của quá trình phân  hủy sinh học, phản xạ sinh học là sự xuống cấp ở bề mặt làm thay đổi các tính chất vật lý, hoá học và cơ học của vật liệu. Phản xạ sinh học xảy ra khi vật liệu tiếp xúc với các yếu tố phi sinh học ngoài môi trường như: sự nén cơ học, ánh sáng, nhiệt độ và hoá chất…

Chính những yếu tố này sẽ làm cho cấu trúc của vật liệu bị suy yếu và xuống cấp. Mức độ xuống cấp của vật liệu sẽ phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc với các yếu tố phi sinh học. Thời gian tiếp xúc càng dài thì sự xuống cấp càng trầm trọng.
Mặc dù phản xạ sinh học là giai đoạn đầu tiên của quá trình phân huỷ sinh học. Tuy nhiên trong một số trường hợp, phản xạ sinh học có thể xảy ra song song với phản ứng sinh học.

2. Phản ứng sinh học 

Quá trình phân hủy sinh học
Quá trình phân hủy sinh học
Phản ứng sinh học hay còn gọi là phản ứng phân rã của polyme là quá trình phân ly. Trong đó các liên kết của polyme bị phân cắt thành các đơn phân tử (monome) hoặc các đa phân tử tương tự nhưng có khối lượng thấp hơn (oligome) khi tương tác với enzyme từ vi sinh vật.
Phản ứng sinh học xảy ra khi có sự tác động của vi sinh vật trong điều kiện hiếu khí hoặc kỵ khí.
Điểm giống nhau của hai loại phản ứng này là kết thúc quá trình phân huỷ đều tạo ra: CO2, nước và sinh khối (vi sinh vật). Tuy nhiên, điểm khác biệt lại được thể hiện ở chỗ:
  • Phản ứng sinh học hiếu khí: Là sự phân huỷ của vật liệu bởi vi khuẩn trong môi trường giàu oxy. Phản ứng này có tốc độ nhanh hơn, không tạo ra khí metan, nhưng hiệu quả làm giảm khối lượng vật liệu không cao bằng.
  • Phản ứng sinh học kỵ khí: Là sự phân hủy của vật liệu bởi vi khuẩn trong môi trường ít hoặc không có oxy. Phản ứng này xảy ra chậm hơn, trong quá trình phát sinh thêm khí metan, hiệu quả cao hơn. Các công nghệ phân huỷ kỵ khí thường được ứng dụng rộng rãi trong xử lý chất thải và tái tạo năng lượng.

 


3. Đồng hóa

Đồng hoá là quá trình tích hợp các sản phẩm thu được từ phản ứng sinh học vào các tế bào vi sinh vật. Đồng hoá thường xảy ra sau khi phản ứng sinh học kết thúc.
Một số sản phẩm từ phản ứng phân huỷ sẽ được vận chuyển dễ dàng trong tế bào bởi các chất mang màng. Nhưng cũng có những chất phải trải qua quá trình biến đổi sinh học mới có thể vận chuyển được.
Khi ở trong tế bào, các sản phẩm đi vào con đường dị hoá dẫn đến việc sản xuất ra năng lượng ATP (adenosine triphosphate) hoặc các yếu tố của cấu trúc tế bào.

Yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ và quá trình phân hủy sinh học

Tốc độ của quá trình phân huỷ sinh học sẽ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố phi sinh học ngoài môi trường như:


Ánh sáng

Yếu tố ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình phân hủy sinh học
Yếu tố ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình phân hủy sinh học

Ánh sáng mặt trời mang một nguồn năng lượng lớn, giúp rút ngắn thời gian phá huỷ cấu trúc của các vật liệu. Từ đó, khiến quá trình phân huỷ sinh học của vật liệu sẽ diễn ra nhanh hơn.

Ánh sáng cũng là yếu tố rất cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của vi sinh vật. Nếu được chiếu sáng với cường độ hợp lý các vi sinh vật sẽ sinh sản mạnh dẫn đến việc “tiêu thụ” và làm giảm khối lượng của vật liệu cần phân huỷ một cách nhanh chóng.


Nhiệt độ

Yếu tố nhiệt độ trong phân hủy sinh học
Yếu tố nhiệt độ trong phân hủy sinh học
Nhiệt độ là một yếu tố có ảnh hưởng lớn đến tốc độ xuống cấp của vật liệu (phản xạ sinh học) và tốc độ của phản ứng sinh học (phản ứng phân rã polyme).
Đối với phản xạ sinh học thì khi nhiệt độ càng cao thì sự xuống cấp vật liệu càng diễn ra nhanh hơn. Còn với cơ chế phản ứng sinh học, nhiệt độ càng cao (trên 40 độ C) sẽ khiến vi sinh vật sinh sôi tốt hơn, nhiệt độ quá thấp (dưới 0 độ C) sẽ kìm hãm sự sinh trưởng của các vi sinh vật, làm cho tốc độ phản ứng chậm lại. Để tốc độ của quá trình phân hủy sinh học được diễn ra theo ý muốn, bạn cần phải điều chỉnh nhiệt độ thích hợp với vi sinh vật.

Nước

Theo chuyên gia, nước là dung môi để thuỷ phân một số vật liệu, cũng là yếu tố tạo ra độ ẩm cần thiết để các vi sinh vật có thể tồn tại và sinh trưởng được. Chính bởi vậy, đây cũng là yếu tố có ảnh hưởng rất lớn đến tốc độ phản ứng sinh học của vật liệu. 

Vào mùa mưa, nhiệt độ ẩm, môi trường ẩm ướt có nhiều nước các vi sinh vật như nấm và vi khuẩn thường sinh sôi và phát triển mạnh, nhưng vào mùa khô chúng thường bị chết hoặc không sinh sản được. Để tăng tốc độ của phản ứng phân hủy sinh học diễn ra nhanh hơn thì bạn cần phải thêm lượng nước hợp lý khi ủ các vật liệu.


Oxy

Oxy là yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển của vi sinh vật
Oxy là yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển của vi sinh vật

Cũng giống như ánh sáng, nước và nhiệt độ thì oxy cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của vi sinh vật. Có những vi sinh vật chỉ có thể sinh trưởng trong môi trường giàu oxy như nấm và ngược lại cũng có những vi sinh vật phát triển trong môi trường không có oxy hoặc có rất ít oxy. Thế nên, nếu muốn tăng hay giảm tốc độ phân hủy sinh học bạn cũng chỉ cần tăng giảm nồng độ oxy thích hợp.


Vai trò của phân hủy sinh học trong bảo vệ môi trường


Giảm thiểu ô nhiễm chất thải

Phân hủy sinh học giúp xử lý các chất thải hữu cơ một cách hiệu quả và thân thiện với môi trường. Thay vì các chất thải này tồn tại lâu dài trong bãi rác, phân hủy sinh học giúp chuyển hóa chúng thành các sản phẩm an toàn và không gây ô nhiễm.


Tái chế chất dinh dưỡng

Quá trình phân hủy sinh học giúp trả lại các chất dinh dưỡng vào đất, giúp cải thiện độ màu mỡ và duy trì sự sinh trưởng của cây trồng. Điều này rất quan trọng đối với nông nghiệp và bảo vệ hệ sinh thái đất.


Ứng dụng của phân hủy sinh học trong đời sống


Xử lý chất thải

Phân hủy sinh học có ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống xử lý chất thải, từ xử lý bùn đến rác thải sinh hoạt. Các công nghệ phân hủy sinh học hiện đại như hầm biogas không chỉ giúp xử lý chất thải mà còn tạo ra năng lượng tái tạo từ khí metan.


Sản xuất năng lượng sinh học

Phân hủy sinh học còn được ứng dụng trong sản xuất năng lượng sinh học. Các quá trình phân hủy kỵ khí tạo ra khí metan, có thể được sử dụng để sản xuất điện năng hoặc nhiên liệu cho giao thông.


Lợi ích chiến lược khi doanh nghiệp lựa chọn vật liệu phân hủy sinh học

Việc chuyển đổi sang nguyên liệu xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội (CSR) mà còn mang lại lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho doanh nghiệp:

  • Tuân thủ pháp luật: Đáp ứng các quy định ngày càng thắt chặt về môi trường (như Luật Bảo vệ Môi trường 2020 tại Việt Nam và cơ chế EPR – Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất).
  • Tiếp cận thị trường khó tính: Mở rộng cơ hội xuất khẩu sang EU, Mỹ, Nhật Bản – nơi có hàng rào kỹ thuật xanh rất cao.
  • Nâng tầm thương hiệu: Thu hút phân khúc khách hàng hiện đại, những người sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm bền vững.

Gimex II – Đối tác tin cậy trong chuỗi cung ứng vật liệu xanh

Hiểu rõ bản chất của phân hủy sinh học là gì giúp chúng ta thấy được tầm quan trọng của việc lựa chọn nguồn nguyên liệu chuẩn.

Gimex II tự hào là đơn vị cầu nối, mang đến các giải pháp nguyên liệu nhựa sinh học và các sản phẩm hoàn thiện bao bì đạt chuẩn quốc tế. Chúng tôi không chỉ bán sản phẩm, chúng tôi cung cấp giải pháp kỹ thuật để tối ưu hóa quy trình sản xuất của bạn theo hướng bền vững nhất.


Kết luận

Phân hủy sinh học không phải là phép màu, nó là khoa học và là giải pháp thiết thực để cứu lấy hành tinh khỏi vấn nạn rác thải nhựa. Việc hiểu đúng và sử dụng đúng các vật liệu này là bước đi tiên quyết cho sự phát triển trường tồn của doanh nghiệp.

Quý đối tác đang tìm kiếm nhà máy sản xuất & gia công in ấn bao bì sản phẩm phân hủy sinh học chất lượng cao? Hãy để Gimex II đồng hành cùng bạn.


Liên hệ ngay với Gimex II:

  • Website   : gimex2.com.vn | tuinilon.ticc.vn
  • Tổng đài tư vấn: 0908.919.184 ( Mr.Cường)0966.102.113 ( Ms. Mi)0703.886.589 ( Mr. Tài)
  • Địa chỉ : 30C Tân Hóa, Phường Minh Phụng,  TP. Hồ Chí Minh

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

error: Content is protected !!
Contact Me on Zalo